Καλλικράτης: Βιώσιμα Μοντέλα Περιφερειακής Ανάπτυξης: Η Περίπτωση Της Κρήτης

Πρακτικά αναπτυξιακής διημερίδας που διοργανώθηκε από το ΙΜΜ σε συνεργασία με το ΙΣΤΑΜΕ και την Περιφέρεια Κρήτης. Χανιά Κρήτης, 29-30 Ιανουαρίου 2011, Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών. Η κρίση που βιώνει η χώρα μας καθιστά αναγκαία τη δημιουργία και υλοποίηση νέων αναπτυξιακών μοντέλων όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο. Το βιβλίο εστιάζεται στα βιώσιμα μοντέλα περιφερειακής ανάπτυξης με ιδιαίτερη έμφαση στην Περιφέρεια της Κρήτης. Αποτελεί ένα συνδυασμό θεωρητικών και εμπειρικών προσεγγίσεων που παρουσιάστηκαν στην αναπτυξιακή διημερίδα που πραγματοποιήθηκε στα Χανιά της Κρήτης τις 29-30 Ιανουαρίου 2011. Ο ρόλος της περιφερειακής ανάπτυξης ενισχύεται στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης και της διεθνούς ολοκλήρωσης. Πολλές δυνατότητες ανάπτυξης συνδέονται με τους τοπικούς συντελεστές παραγωγής. Η διεθνής κοινότητα προωθεί την περιφερειακή ανάπτυξη με τα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Τοπική Ατζέντα του ΟΗΕ και με άλλα προγράμματα. Η περιφερειακή ανάπτυξη αποτελεί μια διαδικασία βελτίωσης της ευημερίας των κατοίκων μιας συγκεκριμένης περιφέρειας με την αξιοποίηση των υφιστάμενων δεδομένων, τη δημιουργία νέων συγκριτικών πλεονεκτημάτων και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Στην εποχή μας παρουσιάζει νέες τάσεις και χαρακτηριστικά όπως είναι η σύνδεση της περιφερειακής ανάπτυξης με τη βιωσιμότητα, την πράσινη ανάπτυξη, η μετάβαση από τα εκ των άνω στα εκ των κάτω μοντέλα περιφερειακής ανάπτυξης, η ένταση της ανταγωνιστικότητας μεταξύ των περιφερειών, η ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου της γνώσης, η δημιουργία τοπικών συστημάτων παραγωγής και συναφών δραστηριοτήτων και η ενδυνάμωση της εδαφικής συνοχής. Στην Ελλάδα η περιφερειακή ανάπτυξη έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω των μεγάλων περιφερειακών ανισοτήτων και του μεγάλου όγκου των ορεινών και νησιωτικών περιοχών. Πέρασε από πολλά στάδια εξέλιξης και προωθείται με διάφορα προγράμματα και θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Η μεταρρύθμιση Καλλικράτης μπορεί να συμβάλει στην περιφερειακή ανάπτυξη με τη δημιουργία μεγαλύτερων δημοτικών και περιφερειακών ενοτήτων, με την εξασφάλιση αυξημένων αρμοδιοτήτων και οικονομικών πόρων για τους Δήμους και τις Περιφέρειες και την ενεργοποίηση των τοπικών αναπτυξιακών πόρων. Στο βιβλίο παρουσιάζονται τα δεδομένα και οι ιδιομορφίες της Κρήτης. Διατυπώνονται πολλές συγκεκριμένες προτάσεις για την ανάπτυξη των υποδομών, την ολοκλήρωση του χωροταξικού - πολεοδομικού σχεδιασμού, του κτηματολογίου και δασολογίου, την προστασία της βιοποικιλότητας, των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, την ανάπτυξη του τουρισμού και τη δημιουργία του Καλαθιού της Κρήτης με ομάδες αγαθών και υπηρεσιών και στοιχεία περιβάλλοντος, πολιτισμού και παράδοσης. Οι προτάσεις συνθέτουν ένα ξεχωριστό μοντέλο ολοκληρωμένης βιώσιμης ανάπτυξης της Κρήτης. Με την υλοποίησή τους η Περιφέρεια της Κρήτης μπορεί να αναδειχτεί σε πρότυπο περιφερειακής ανάπτυξης. Στην επίτευξη αυτού του στόχου μπορεί να συμβάλει ο συνδυασμός δύο στρατηγικών ανάπτυξης της Κρήτης. Η πρώτη είναι η παραδοσιακή αναπτυξιακή στρατηγική που στηρίζεται στην αξιοποίηση των κλασικών συντελεστών παραγωγής και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει η Κρήτη στους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας, της ναυτιλίας, του τουρισμού και του πολιτισμού. Η δεύτερη στρατηγική είναι η νέα στρατηγική ανάπτυξης που στηρίζεται στη γνώση, την έρευνα και την καινοτομία, στη δημιουργία νέων δυναμικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, με την αξιοποίηση του εκπαιδευτικού και ερευνητικού δυναμικού της Κρήτης. Περιέχονται οι εισηγήσεις: Εναρκτήρια ομιλία: Σήφης Βαλυράκης Ι. Καλλικράτης - Νέα Βιώσιμα Μοντέλα Περιφερειακής Ανάπτυξης - Κώστας Σσκανδαλίδης, "Το καλάθι της Κρήτης, Αγροτική Ανάπτυξη στα νέα δεδομένα" - Στέργιος Μπαμπανάσης, "Βασικά χαρακτηριστικά των νέων βιώσιμων αναπτυξιακών μοντέλων και της περιφερειακής ανάπτυξης" - Ηλίας Μόσιαλος, "Περιφερειακή πολιτική και ανάπτυξη" - Ναπολέων Μαραβέγιας, Γιάννης Δούκας, "Η ανάπτυξη της υπαίθρου και η νέα κοινή Αγροτική Πολιτική" - Στέλιος Αλειφαντής, "Προκλήσεις της Πράσινης Ανάπτυξης" ΙΙ. Διεθνείς Εμπειρίες Περιφερειακής Ανάπτυξης - Janos Szlavik, Gyorgy Horvath, "Το τοπικό - μικροπεριφερειακό επίπεδο βιωσιμότητας" - Γιάννης Σεϊμένης, "Νησιωτικά αναπτυξιακά μοντέλα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου" ΙΙΙ. Η Περίπτωση της Κρήτης: Δεδομένα και Μοντέλο Ανάπτυξης - Σπύρος Δανέλλης, "Τοπικοί Πόροι - Τοπικά Προϊόντα - Τουρισμός: Tο τρίπτυχο της Κρητικής Ανάπτυξης" - Σταύρος Αρναουτάκης, "Για ένα πρότυπο μοντέλο Βιώσιμης Ανάπτυξης της Κρήτης" - Γιώργος Μπαουράκης, "Οικονομικές προοπτικές και δυνατότητες ανάπτυξης της Κρήτης" - Σπύρος Βουτσαδάκης, "Αγροτικοί Συνεταιρισμοί: Πρόταση για το μέλλον" - Χριστίνα Φουρναράκη, "Προστασία της βιοποικιλότητας της Κρήτης και αειφόρος ανάπτυξη" - Κωνσταντίνος Οικονομάκης, "Η περίπτωση των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών της Κρήτης" - Γιάννης Ξυγκάκης, "Μέθοδοι και τεχνικές προώθησης και διάδοσης του Καλαθιού της Κρήτης" - Αντώνης Πιταριδάκης, "Χωροταξικός Πολεοδομικός Σχεδιασμός - Υποδομές και Περιβάλλον" - Παντελής Πετσετάκης, "Η ελληνική ναυτιλία ως εργαλείο περιφερειακής ανάπτυξης" - Νίκος Σκουλάς, "Τουρισμός: Η κινητήρια δύναμη της οικονομίας της Κρήτης" ΙV. Άξονες Ανάπτυξης των Κεντρικών Δήμων της Κρήτης - Μανώλης Σκουλάκης, "Άξονες ανάπτυξης του Δήμου Χανίων" - Γιώργος Μαρινάκης, "Άξονες ανάπτυξης του Δήμου Ρεθύμνου" - Γιάννης Κουράκης, "Άξονες ανάπτυξης του Δήμου Ηρακλείου" - Δημήτρης Κουνενάκης, "Άξονες ανάπτυξης του Δήμου Αγίου Νικολάου" V. Παρεμβάσεις - Ευάγγελος Σπανουδάκης, "Παράμετροι και παράγοντες ανάπτυξης στην εποχή του "Καλλικράτη"" - Γιώργος Γωνιωτάκης, "Αγροτική Οικονομία - Αγροτικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις" - Παύλος Παυλάκης, "Τα συστήματα των έργων ενιαίας αξιοποίησης - διακίνησης - διαχείρισης υδατικών πόρων της Κρήτης για κάλυψη αναγκών ύδρευσης - άρδευσης" VI. Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης