Ο Johann Joachim Winckelmann (1717-1768) υπήρξε πρωτοπόρος της κίνησης του νεοκλασικισμού στην Ευρώπη και ιδρυτής της επιστημονικής αρχαιολογίας. Στο πρώτο του δοκίμιο "Σκέψεις για τη μίμηση των ελληνικών έργων στη ζωγραφική και στη γλυπτική", το οποίο αποτελεί ένα είδος "μανιφέστου" του αρχαιοελληνικού ιδανικού, περιέχονται τα σπέρματα των μετέπειτα αισθητικών θεωριών του για την κλασική τέχνη. Ο Winckelmann διακήρυσσε ότι την ελληνική τέχνη εμπνέει το ιδεώδες της ευγενούς απλότητας και του ήρεμου μεγαλείου, και υποστήριζε ότι ο μόνος δρόμος για τους σύγχρονούς του καλλιτέχνες ήταν να μιμηθούν τους αρχαίους, αν φιλοδοξούσαν πραγματικά να αφήσουν πίσω τους μεγάλα και ανεπανάληπτα δημιουργήματα. Από το 1755 ο Winckelmann εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, όπου μπόρεσε να επιδοθεί ανετότερα στις προσφιλείς του αρχαιολογικές μελέτες. Έγραψε και δημοσίευσε πολύ σημαντικά έργα, αλλά το κορυφαίο του είναι η "Ιστορία της Αρχαίας Τέχνης".
