Ο Γιάνης Βαρουφάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961, όπου και τελείωσε το Λύκειο. Κατόπιν σπούδασε Μαθηματικά και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Essex και του Birmingham. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Essex, του East Anglia, του Cambridge και της Γλασκώβης. Διετέλεσε Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Sydney στην Αυστραλία και Fellow Οικονομικής και Κοινωνικής Ηθικής του Καθολικού Πανεπιστημίου της Louvain στο Βέλγιο. Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας (Lyndon Johnson Graduate School of Public Affairs, στο Ώστιν) καθώς και "Economist-in-residence" στην εταιρεία Valve Corporation, στο Σιάτλ των ΗΠΑ.
Από το 2000, Καθηγητής οικονομικής θεωρίας και πολιτικής οικονομίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 2003 ίδρυσε το Διδακτορικό Προγράμμα του Τμήματος (UADPhilEcon) (το οποίο και διηύθυνε μέχρι τον Οκτώβριο του 2008). Διατελεί Διευθυντής του Τομέα Πολιτικής Οικονομίας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τα βιβλία του περιλαμβάνουν τους τίτλους "Rational Conflict" (Blackwell, 1991), "Foundations of Economics" (Routledge, 1998), "Θεωρία Παιγνίων". Είναι παντρεμένος με την Δανάη Στράτου και έχει μία κόρη, την Ξένια.
Εκλέχθηκε βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ στη Β΄ Αθηνών στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, οπότε και ανέλαβε καθήκοντα ως Υπουργός Οικονομικών στην Κυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα έως και τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου.
